اظهارنامه مالیاتی چیست؟ آموزش نحوه ثبت و تسلیم اظهارنامه

مالیات مستقیم مربوط به درآمد و دارایی افراد است؛ مالیات غیر مستقیم هم شامل مالیات کالا و خدمات مثل مالیات ارزش افزوده می‌شود. اداره مالیات وظیفه تعیین مالیات و دریافت آن از اشخاص حقیقی و حقوقی را دارد. میزان مالیات اشخاص بر اساس مدارک ارائه شده توسط آن‌ها (اظهارنامه) محاسبه می‌شود.

در همه کشورهای جهان مالیات دریافت شده از مردم سالانه صرف انجام امور دولتی و عمومی مثل پارک‌ها، جاده، خدمات شهر، بیمارستان و... می‌شود. با این تفاوت که نرخ مالیات در هر کشور متفاوت است. به عنوان مثال در سال 1403 نرخ مالیات ارزش افزوده 10٪ و نرخ مالیات حقوق از 15٪ شروع می‌شود.

اگر می‌خواهید از مراحل ثبت اظهارنامه در سامانه، نحوه پر کردن فرم اظهارنامه مالیاتی و مهلت ارسال اظهارنامه مالیاتی 1403 مطلع شوید، با ما در ادامه همراه باشید.

اظهارنامه مالیاتی چیست؟

اظهارنامه مالیاتی یک گزارش مالی برای افراد و نهادها است. این اطلاعات شامل اطلاعات مالیاتی شخص حقیقی یا حقوقی، درآمدها، هزینه‌ها، و سود و زیان‌ آن‌ها می‌شود. سالانه افراد یا کسب و کارها گزارش مالی خودشان را تحت عنوان اظهارنامه به اداره کل امور مالیاتی و بانک‌ها ارسال می‌کنند.

این اداره نیز بر اساس اسناد بارگذاری شده، میزان مالیات قابل پرداخت را مشخص می‌کند. هر شخص حقیقی و حقوقی که در کشور ایران فعالیت اقتصادی دارد و از طریق آن درآمد کسب می‌کند، موظف به پرداخت مالیات و تسلیم اظهارنامه به صورت اینترنتی است. اما میزان مالیات افراد متغیر است.

مالیات بر ارزش افزوده و اظهارنامه عملکرد چیست؟

یکی از سؤالات پر تکرار کاربران مربوط به این موضوع است: اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده چیست؟ در پاسخ به این سؤال باید به شما بگوییم که مالیات بر عملکرد در اصل به عنوان مالیات مستقیم محسوب می‌شود که از سود شخص حقیقی و حقوقی کسر می‌شود.

اما مالیات بر ارزش افزوده به عنوان مالیات غیر مستقیم شناخته شده و در مرحله تولید و توزیع کالا و خدمات به صورت پله‌ای از مصرف کنندگان دریافت می‌شود. همه مردم به صورت خواه یا ناخواه در طول روز و با خرید کالا و خدمات در حال پرداخت مالیات هستند. اگر نگاهی به قیمت روی محصولات خوراکی بیندازید، متوجه مبلغ مالیات هر کالا خواهید شد.

چه کسانی باید اظهارنامه مالیاتی بدهند؟

طبق قوانین مالیاتی ایران، افراد حقیقی و حقوقی که به نوعی کارفرما هستند و درآمد کسب می‌کنند موظف به ارائه اظهارنامه مالیاتی هستند. به عبارتی دیگر افرادی که در سال گذشته ارزش فروش کالاها و خدمات آنها بین 1 تا ۳ میلیارد تومان یا بیشتر است باید مالیات بپردازند. 

مثل صاحبان بیمارستان، صاحبان کارخانه‌، صاحبان هتل‌های سه ستاره و بالاتر، صاحبان مشاغل صرافی، واحدهای تولیدی و بهره برداران معادن، دارندگان کارت بازرگانی، زایشگاه‌ها، کلینیک‌های تخصصی، فروشگاه‌های زنجیره‌ای و... .

این افراد در چند گروه تقسیم بندی می‌شوند:

• اشخاص حقیقی و حقوقی که در ایران فعالیت کرده و معاف از مالیات نیستند.
• اشخاص حقیقی و حقوقی که خارج از ایران مشغول به کار هستند.
• اشخاص حقیقی و حقوقی که در خارج از کشور اقامت داشته اما در ایران درآمد دارند.
• اتباع غیر ایرانی حقوقی یا حقوقی که در ایران درآمد دارند.

نکته: در گذشته افراد برای پرداخت مالیات ابتدا باید دفترچه اظهارنامه مالیاتی خود را به صورت دستی پر می‌کردند. سپس با مراجعه به اداره مالیات، پرونده آن‌ها تعیین تکلیف می‌شد؛ اما امروزه تمام مراحل به صورت اینترنتی انجام می‌شود.

افراد معاف از مالیات و اظهارنامه

• شهرداری و سازمان‌های زیر مجموعه این ارگان در استان‌های کشور
• مؤسسات و وزارت خانه‌ها
• سازمان‌ها و نهادهایی ذی‌نفع از بودجه عمومی دولت
• عشایر، کارگران، صیادان، شرکت‌های تعاونی دانش آموزی و دانشجویی

انواع اظهارنامه مالیاتی چیست؟

اظهارنامه مالیاتی در ایران به چند گروه مختلف تقسیم بندی می‌شود. این گروه‌ها شامل موارد زیر هستند: 

• اظهارنامه مالیاتی عملکرد: اشخاص حقیقی و حقوقی برای تعیین میزان مالیات بر درآمد
• اظهارنامه مالیاتی ارزش افزوده: کسب و کارهای موظف به پرداخت مالیات بر ارزش افزوده (به صورت فصلی)
• اظهارنامه ماده 100 قانون مالیات‌های مستقیم: صاحبان کسب و کارهای کوچک و افراد حقیقی مشمول قانون 100
• اظهارنامه مالیاتی اجاره املاک: صاحبان املاک با درآمد حاصل از اجاره 
• اظهارنامه مالیاتی حقوق: کارفرمایان و شرکت‌ها برای ارائه اطلاعات مربوط به مالیات بر حقوق کارکنان
• اظهارنامه مالیات نقل‌وانتقال املاک: خریداران و فروشندگان ملک برای تسویه مربوط به نقل و انتقال
• اظهارنامه مالیاتی ارث: ورثه یا نماینده قانونی آن‌ها برای تسویه مالیات بر دارایی‌های ارثی
• اظهارنامه تسعیر ارز: شرکت‌های با محوریت ارزهای خارجی برای تنظیم مالیات در شرایط تغییر نرخ ارز

منظور از درصد فعالیت در اظهارنامه مالیاتی چیست؟ این درصد نشان دهنده میزان درآمد شما از فعالیت است. اگر این فعالیت تنها منبع درآمدی شما باشد، این درصد با عدد 100 نمایش داده می‌شود.

نحوه ثبت اظهارنامه مالیاتی در سامانه

برای شروع ثبت نام باید به سایت اظهارنامه مالیاتی به آدرس tax.gov.ir مراجعه کنید. گزینه “ورود به درگاه ملی خدمات الکترونیکی” را بزنید. در این مرحله حتماً باید از قبل حساب کاربری ساخته باشید. در غیر این صورت ابتدا باید مراحل ثبت نام در سامانه و دریافت کد مالیاتی را انجام دهید؛ سپس نسبت به ثبت اظهارنامه اقدام کنید.

فرایند ارسال اظهارنامه در سامانه به این صورت است:

1. در مرحله اول بعد از ورود به پنل کاربری در سامانه باید از منوی سمت راست صفحه گزینه “اظهارنامه‌ها و منابع مالیاتی” را بزنید.

2. سپس نوع اظهارنامه را مشخص کنید. به عنوان مثال اکثر اشخاص حقیقی و حقوقی با اظهارنامه مجموع درآمد سر و کار دارند.

3. در صفحه باز شده گزینه “ثبت اظهارنامه جدید” را بزنید.

4. بعد از انتخاب این گزینه به بخش سامانه اظهارنامه مالیاتی هدایت می‌شوید. در این فرم ابتدا باید اطلاعات هویتی خودتان را وارد کنید. سپس اطلاعات مرتبط با محل فعالیت خود را وارد می‌کنید. بعد از آن باید اطلاعات فروش و سود و زیان خودتان را بنویسید. 

مالیات شما بر اساس اطلاعات وارد شده به صورت سیستمی محاسبه و نمایش داده می‌شود. در صورت موافقت باید گزینه ثبت نهایی را بزنید و کد رهگیری دریافت کنید. سپس باید در زمان مشخص شده مبلغ مالیات را به صورت اینترنتی پرداخت کنید.

مهلت قانونی تسلیم اظهارنامه مالیاتی ۱۴۰۳

مهلت ثبت اظهارنامه هر ساله توسط سازمان امور مالیاتی کشور مشخص می‌شود. اشخاص حقیقی و حقوقی بسته به نوع اظهارنامه زمان متفاوتی برای تسلیم آن دارند. به عنوان مثال:

• اظهارنامه مالیات اشخاص حقیقی و حقوقی بر عملکرد به صورت سالانه محاسبه می‌شود. انتهای سال مالی یا همان مهلت زمان پایانی تسلیم اظهارنامه در سال جاری تا پایان روز 31 تیرماه است. 
• کسب و کارهایی که درگیر ارزش افزوده هستند باید در پایان هر فصل اظهارنامه فصلی رد کنند. آخرین مهلت ارسال اظهارنامه مالیات ارزش افزوده 15 روز بعد از پایان همان فصل مالی است.
• اظهارنامه مالیات بر ارث یا نقل و انتقال هم باید در زمان انجام آن ارسال شود.
• اظهارنامه مالیات بر حقوق کارمندان نیز به صورت ماهانه ارسال می‌شود.

اگر برای ارسال اظهارنامه نیاز به کمک داشته باشید می‌توانید از افراد متخصص مشاوره مالیاتی بگیرید.

مدارک مورد نیاز برای تسلیم اظهارنامه مالیاتی

در زمان پر کردن فرم اظهارنامه مالیاتی باید این مدارک را داشته باشید:

• تمام مجوزهای شرکت مثل پروانه کسب و... 
• اساس‌نامه، شرکت نامه، روزنامه رسمی و موضوع فعالیت شرکت
• اجاره نامه یا گواهی سند محل قانونی شرکت
• اطلاعات کارت ملی و شناسنامه اعضای هیئت مدیره و صاحبان امضا شرکت
• گواهی ترازنامه اشخاص حقیقی یا حقوقی
• اصل صورت سود و زبان (تنها برای افراد مکلف)
• مبلغ درآمد و فروش داخل یا خارج از کشور
• گواهی‌های گردش حساب ممهور به مهر شرکت
• شماره ثبت دفاتر قانونی و کد رهگیری
• صورت بهای تمام شده کالاها یا خدمات
• تمام قراردادهای شرکت یا مؤسسه
• مانده سود و زیان دوره قبل و گردش حساب تعدیلات سنواتی
• سند مالیات‌های پرداخت شده
• کارت بازرگانی شرکت در صورت وجود
• گواهی حساب‌های سال‌های قبل مودی مالیاتی برای بررسی ممیز اداره مالیات
• سندهای مورد نیاز اداره دارایی مثل پرداختی بیمه

اظهارنامه مالیاتی ماده 100 چیست؟

طبق ماده 100 قانون مالیات‌های مستقیم مشاغلی که درآمد کمتر از مقدار مشخص شده دارند، جزو مشاغل کوچک محسوب می‌شوند. این مشاغل می‌توانند به جای ارسال اظهارنامه مالیاتی یک فرم حاوی میزان فروش و درآمد خودشان را در سامانه ارسال کنند. مبلغ مالیات این اشخاص به صورت توافقی محاسبه و پرداخت می‌شود.

جرائم مرتبط با تأخیر در تسلیم اظهارنامه مالیاتی

اگر یک فرد حقیقی یا حقوقی ظرف مدت زمان مشخص شده اظهارنامه خود را ارسال یا مالیات مشخص شده را پرداخت نکند، جریمه می‌شود. این جریمه به طور معمول 30٪ از مبلغ مالیات پرداخت نشده خواهد بود. این جریمه غیرقابل بخشش است.

اشخاص حقیقی و حقوقی که شرکت آن‌ها هیچ فعالیت مالی در سال جاری نداشته هم باید اظهارنامه مالیاتی خودشان را به صورت سفید ارسال کنند. در غیر این صورت مشمول جریمه می‌شوند.

فرصت کمی برای ارسال اظهارنامه دارید!

طبق قوانین مالیاتی ایران، در هر شغل و کسب و کاری که باشید، باید بخشی از درآمد خودتان را به صورت مالیات پرداخت کنید؛ اما در این بین برخی از مشاغل نیاز دارند که قبل از پرداخت مالیات نسبت به مبلغ مالیات آن‌ها تعیین و تکلیف شوند. در این صورت باید گزارش مالی خودشان را در فرم اظهارنامه را در سامانه امور مالیاتی کشور ثبت کنند.

بسته به نوع اظهارنامه، زمان مشخصی برای ارسال آن دارید. مثلاً برخی از اظهارنامه‌ها مثل ارزش افزوده به صورت فصلی توسط شرکت‌ها ارسال می‌شود؛ اما بخش قابل توجهی از اظهارنامه‌ها به صورت سالانه هستند. اشخاص حقیقی تا پایان 31 خردادماه و اشخاص حقوقی تا پایان 31 تیرماه فرصت دارند تا اظهارنامه خودشان را ارسال کنند. پس دست بجنبانید و مدارک و اسناد مورد نیاز را آماده کنید.

اگر سؤال یا نظری در خصوص ارسال اظهارنامه مالیاتی دارید، در بخش دیدگاه برای ما بنویسید.

سؤالات متداول

• اظهارنامه مالیاتی چیست و چه کاربردی دارد؟

اظهارنامه مالیاتی به گزارش مالیاتی گفته می‌شود که شامل درآمدها، هزینه‌ها، سود و زیان افراد حقیقی و حقوقی است. سازمان امور مالیاتی کشور برای تعیین مبلغ مالیات پرونده اشخاص حقیقی و حقوقی نیاز به اطلاعات اظهارنامه شما دارند.

• چه کسانی موظف به ارائه اظهارنامه مالیاتی هستند؟

افراد حقیقی مانند صاحبان کسب‌وکار و افراد حقوقی مانند شرکت‌ها که درآمد کسب می‌کنند، موظف به ارائه اظهارنامه هستند.

• مهلت تسلیم اظهارنامه مالیاتی سال ۱۴۰۳ تا چه تاریخی است؟

مهلت تسلیم اظهارنامه مالیاتی هر ساله توسط سازمان امور مالیاتی کشور به مودیان مالیاتی اعلام می‌شود. اما در سال 1403 این مهلت تا پایان 31 خرداد ماه بود که تا پایان 31 تیرماه تمدید شد.

• جرائم مربوط به تأخیر در تسلیم اظهارنامه مالیاتی چیست؟

جریمه تأخیر در تسلیم اظهارنامه شامل جریمه مالی تا درصدی از مالیات محاسبه شده است. همچنین، می‌تواند منجر به محرومیت از معافیت‌های مالیاتی شود.

• تفاوت اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقیقی و حقوقی در چیست؟

اصلی‌ترین تفاوت اظهارنامه اشخاص حقیقی و حقوقی مربوط به نوع گزارش‌ها است. اظهارنامه حقیقی مربوط به درآمدهای فردی است، در حالی که اظهارنامه حقوقی شامل گزارش مالی شرکت‌ها و سازمان‌ها می‌شود و باید مدارک بیشتری برای ارائه داشته باشند. به عنوان مثال اشخاص حقوقی باید اظهارنامه، ترازنامه، حساب سود و زیان به همراه دفاتر، اسناد و مدارک را ارسال کنند. اما اشخاص حقیقی مشمول ماده 100 قانون مالیات مستقیم می‌توانند تنها فرم مربوط به فروش و درآمد خودشان را بفرستند.

• چگونه می‌توان اظهارنامه مالیاتی را اصلاح یا ویرایش کرد؟

اگر بعد از ثبت اظهارنامه نیاز به  اصلاح آن داشتید، باید به سامانه الکترونیکی سازمان امور مالیاتی کشور به آدرس www.tax.gov.ir مراجعه کنید. در این سامانه امکان درخواست ویرایش اطلاعات وجود دارد.