اصولا در دنیای کسب و کار می‌گویند برای رسیدن به موفقیت روی پروژه خودتان تمرکز کنید و فقط حواس‌تان را به آن بدهید. اما خب گه‌گاهی اگر از این گفته چشم‌پوشی کنیم و کمی از توجه‌مان را هم به رقبا بدهیم، قطعا ضرر نمی‌کنیم! مخصوصا وقتی صحبت از پیدا کردن نقاط ضعف و پیدا کردن ایده‌های جدید برای به وجود آوردن مزیت رقابتی باشد!
مثال فوتبال
پس بیایید در این مقاله تمامی اصول و راهکارهای آنالیز رقبا در کسب و کارهای اینترنتی را یاد بگیریم. در ادامه مطلب به شما نحوه آنالیز سایت و کسب و کار رقبا برای پیدا کردن ایده‌های محتوایی، مزیت رقابتی، جذب ترافیک و... را آموزش می‌دهم. در این مقاله یاد می‌گیریم چطور با تحلیل رقبا، از دل کسب و کارشان گنج بیرون بکشیم!
آنالیز رقبا؛ چرا؟
کسب و کار رقبا یک منبع عالی برای یادگیری است و باعث پیشرفت شما کسب و کار شما می‌شود. اینکه دقیقا چه چیزی را از رقبا یاد بگیریم، به اهداف ما ارتباط دارد. اگر قبل از شروع آنالیز رقبا برای خودتان این را روشن نکنید که چه می‌خواهید، مطمئن باشید زمان زیادی را بدون هدف در سایت رقیب هدر می‌دهید. اهداف شما در مسیر آنالیز، می‌تواند اینها باشد:
- بررسی رقبا برای بهبود سئو،
- بررسی برای به دست آوردن مزیت رقابتی،
- بررسی برای پیدا کردن نقاط قوت در فروش،
- بررسی محصول رقیب برای ساخت محصول بهتر،
- بررسی استراتژی‌ها،
- و... .
اگر هدف را انتخاب کردید، با من همراه باشید.
چطور رقبایم را پیدا کنم؟!
اول از همه یک نکته مهم: ما اینجاییم برای اینکه بتوانیم از رقبا ایده بگیریم و کسب و کارمان را رشد بدهیم. همچنین در درجه دوم سعی کنیم از آنها بهتر باشیم. بنابراین الزاما نباید سایتی که می‌خواهیم آنالیزش کنیم، سایت رقیب سرسخت و قدیمی‌مان باشد. بلکه می‌توانیم به سراغ سایت‌های خارجی برویم که پر از ایده‌های مختلف هستند.
با توجه به این مورد، برای پیدا کردن رقبا ابتدا چند کلمه کلیدی اصلی سایت‌تان را به زبان فارسی و سپس زبان‌های انگلیسی و حتی عربی و روسی در گوگل جستجو کنید. در نهایت نام 10 الی 15 سایت را دربیاورید.
از محتوا شروع کنید
با توجه به اینکه در دنیای وب یکی از مهم‌ترین عوامل موفقیت محتواست، اجازه بدهید از محتوا شروع کنیم. محتوا به زبان ساده هر چیزی است که در سایت رقیب وجود دارد. از متن گرفته تا عکس، فیلم و پادکست همه نوعی از محتوا محسوب می‌شوند. در مقاله «تولید محتوا چیست؟» بیشتر در مورد تولید محتوا صحبت کرده‌ایم. در این مرحله ما سعی می‌کنیم ابتدا ایده‌های محتوایی از رقبا بگیریم. برای این کار باید بفهمید که اصلا رقبا چقدر محتوا، صفحه، محصول و... دارند. برای بررسی صفحات می‌توانید دو کار انجام بدهید.
راهکار اول این است که به‌شکل دستی به همه بخش‌های سایت وارد شده و یکی‌یکی مقالات و صفحات را بررسی کنید. خب قطعا این کار کمی حوصله سربر و البته زمان‌بر است. بنابراین راهکار دوم را ببینیم:
در گوگل آدرس سایت رقیب‌تان را بعد از عبارت site: بگذارید. مثلا اگر پرتال رقیب شماست، باید چنین چیزی جستجو کنید: site:portal.ir به این ترتیب گوگل تمامی صفحات این سایت که تا الان شناخته را به شما نمایش می‌دهد. حالا می‌توانید به‌راحتی با مشاهده عنوان هر صفحه، تصمیم بگیرید که آیا این ایده محتوا مناسب من هست یا نه؟
کمی در محتوا ریزتر شوید!
تا اینجا تعداد زیادی ایده تولید محتوا از رقبا پیدا کردیم. اگر واقعا به‌دنبال یک آنالیز قوی از رقبا هستید، باید کمی جزئی‌تر هم محتواها را بررسی کنید. در قدم دوم ببینید که رقبا چه محتوایی برای صفحات اصلی سایت‌شان طراحی کرده‌اند؟ نقاط قوت آنها که شما هم می‌توانید از آن ایده بگیرید چیست؟ منظورم از صفحات اصلی سایت، اینهاست:
- صفحه اصلی،
- صفحه درباره ما،
- صفحه تماس با ما،
- صفحه سوالات متداول
- و...
علاوه بر این، شما باید به شکل جزئی مقالات رقیب را هم بررسی کنید. ببینید چه چیزی در آنها جذاب است که می‌تواند مقالات شما را جذاب‌تر کند؟ مثلا اگر باز هم پرتال رقیب شما باشد، متوجه چنین چیزهایی می‌شوید:
- لحن ساده مقالات یکی از نقاط قوت این کسب و کار است،
- این سایت در محتواهایش از کاریکاتور استفاده می‌کند،
- آیکون‌ها باعث جذابیت محتواهای این سایت شده،
- و...
دقت کنید؛ قرار نیست ما همه این نقاط قوت را در سایت و کسب و کارمان پیاده کنیم، بلکه می‌خواهیم نقاط قوت رقبا را بفهمیم، از آنها ایده گرفته و در نهایت ایده‌های جدیدتر و ارزشمندتری را عملی کنیم تا بهتر از آنها باشیم.
نکته: پیشنهاد می‌کنم اگر رقبای‌تان خبرنامه ایمیلی دارند، در این خبرنامه هم عضو شده و ببینید که چطور از ایمیل مارکتینگ استفاده می‌کنند. اگر در مورد ایمیل مارکتینگ اطلاعات زیادی ندارید حتما مقاله «ایمیل مارکتینگ چیست؟ کدام سرویس مناسب است؟» را مطالعه کنید.
2_ به صفحات محصول بروید
یکی از مهم‌ترین بخش‌های آنالیز رقبا، مرحله بررسی صفحات محصول است. در این مرحله ابتدا سعی می‌کنیم ظاهر صفحات محصول را بررسی کنیم. البته دقت کنید که حتما آنها را هم در رایانه و هم در تلفن همراه بررسی کنید. در این قدم باید ببینید که وجود چه چیزهایی در این صفحات باعث رضایت یا افزایش احتمال خرید کاربر می‌شود؟ مثلا وجود عکس‌های جذاب یکی از همین موضوعات است.
بعد از ظاهر، به نحوه تبلیغ نویسی و متقاعدسازی رقبا دقت کنید. مثلا ممکن است بعضی از آنها از ویدیو کمک بگیرند، بعضی دیگر به سراغ تکنیک‌های تبلیغ نویسی رفته و بعضی هم برای افزایش احتمال خرید، چت آنلاین را در سایت و صفحات محصول فعال کرده باشند.
در نهایت باید به سراغ قیمت‌گذاری رقبا بروید. ببینید آنها از چه «استراتژی قیمت گذاری» استفاده می‌کنند؟ آیا این استراتژی برای شما هم مناسب است؟ راهی دارید که با یک استراتژی متفاوت، روی دست آنها بزنید؟ مثلا شما می‌توانید علاوه بر قیمت مناسب، خدمات ارسال رایگان را هم به محصول اضافه کنید تا یک مزیت رقابتی نسبت به آنها داشته باشید؟
3_ به سراغ شبکه‌های اجتماعی رقبا بروید!
امروز شبکه‌های اجتماعی نقش پررنگی در موفقیت کسب و کارها دارند. با توجه به این موضوع باید حین آنالیز رقبا، حتما نگاه ریزبینانه‌ای هم به شبکه‌های اجتماعی آنها داشته باشید.
پیدا کردن شبکه‌های اجتماعی رقبا کار سختی نیست. اصولا اغلب کسب و کارهای اینترنتی لینک شبکه‌های اجتماعی‌شان را در سایت قرار داده‌اند. اما اگر هم آنجا لینک‌شان را پیدا نکردید، کافی است نام برند رقیب‌تان را در شبکه‌هایی مثل اینستاگرام، یوتیوب، توییتر، لینکدین و... جستجو کنید.
اما در این شبکه‌ها به‌دنبال چه چیزی می‌گردیم؟
- اول از همه ایده‌های ساخت محتوای،
- بعد از آن محتواها را جزئی‌تر بررسی کرده و می‌بینیم که کدام نوع از محتواها بازخورد بهتری داشته‌اند؟ خبری؟ آموزشی؟ محصول یا...
- علاوه بر این پیشنهاد می‌کنم هشتگ‌های اینستاگرام و توییتر رقبا را هم آنالیز کرده و لیست هشتگ‌های خوب را یادداشت کنید.
به جز اینها، به طراحی صفحات و ظاهر پیج هم دقت می‌کنیم. باید ببینیم رقبا چطور مخاطبان را در شبکه اجتماعی‌شان تبدیل به خریدار می‌کنند؟ چه رفتاری با آنها دارند و... .
در این مرحله علاوه بر پیدا کردن نقاط قوت و ایده گرفتن، باید نقاط ضعف رقبا را هم بررسی کرده و سعی کنیم در شبکه‌های اجتماعی‌مان آنها را برطرف کنیم. مثلا اگر رقبا قیمت محصولات‌شان را در پیج اعلام نمی‌کنند، شما قیمت بدهید. اگر آنها به نظر کاربران اهمیت نمی‌دهند، شما جواب‌های طولانی و کاملی به سوال مخاطبان بدهید و... .
نکته: تبلیغات رقبا در شبکه‌های اجتماعی را بررسی کنید
متاسفانه ابزارهای آنالیز تبلیغ رقبا، در وب فارسی کارایی ندارند. بنابراین نمی‌توانیم به‌خوبی بفهمیم که رقیب‌مان کجاها تبلیغ کرده. اما خود اینستاگرام در تب tagged به ما می‌گوید پیج رقیب موردنظر در کدام پیج‌ها منشن شده است. به این ترتیب می‌توانیم بفهمیم در چند وقت اخیر، رقیب برای افزایش فالوور و فروش در اینستاگرام به کجاها تبلیغ داده. بعد از این، می‌توانید موارد زیر را بررسی کنید:
- کدام پیج‌ها بیشترین بازخورد را برای تبلیغ مورد نظر داشته‌اند؟ (تعامل پست تبلیغ را بررسی کنید.)
- کدام نوع محتوای تبلیغاتی رقیب توانسته بیشتر باعث جذب مخاطب شود؟
- بازخورد مخاطبان به تبلیغ رقیب چه بوده؟ چه نظراتی نوشته‌اند؟
راستی در این زمینه مطالعه مقاله «آموزش کامل تبلیغات بسیار مؤثر در اینستاگرام» را هم پیشنهاد می‌کنم.
4_ رقبا را در سئو آنالیز کنید
یکی از مهم‌ترین بخش‌های فرآیند آنالیز رقبا، بررسی قدرت آنها در سئو است. سئو مجموعه‌ای از کارهاست که با انجام آنها سایت ما در صفحه اول گوگل قرار می‌گیرد. در مقاله «سئو چیست؟ الفبای سئو را به زبان ساده یاد بگیرید» بیشتر در مورد سئو سایت توضیح داده‌ایم. در سطح وب انگلیسی ابزارهای به‌شدت قدرتمندی هستند که در این مسیر به کاربران کمک می‌کنند، اما متاسفانه اغلب این ابزارها کارایی کافی در وب فارسی را ندارند. مثلا ابزار alexa و similarweb آمار حدودی ترافیک سایت رقیب را به شما می‌دهند، بهترین کلمات کلیدی آن را برای‌تان لیست کرده و حتی می‌گویند که در کدام کلمات ضعف دارد تا شما با کار روی آنها، از رقیب پیشی بگیرید.
در هر حال این محدودیت‌ها نباید دست و پای ما را برای آنالیز سئو رقبا ببندد؛ پس ما راه و مسیر خودمان را با ابزارهایی که در دسترس داریم طی می‌کنیم:
آنالیز سئو داخلی
یک نرم افزار قدرتمند با نام screaming frog وجود دارد که می‌توانید تا حدودی وضعیت سئو داخلی رقبا را با آن آنالیز کنید، این ابزار به شما کمک می‌کند تا لیست تمامی صفحات رقیب را به دست آورده و جزئیاتی مثل تعداد کلمات هر صفحه، تعداد تگ‌های H1 و H2، توضیحات متای صفحات و... را نشان‌تان می‌دهد. البته پیشنهاد می‌کنم در کنار این ابزار، خودتان هم رقبا را به‌شکل دقیق‌تر و دستی بررسی کنید. پیشنهاد مقالات ما در مورد آموزش سئو را حتما مطالعه کنید تا در این موارد اطلاعات بیشتری کسب کنید.
آنالیز سرعت رقبا
یکی از مهم‌ترین فاکتورهایی که باید در آنالیز سئو به آن دقت کنید، سرعت سایت رقباست. هر چه سرعت سایت آنها بیشتر باشد قطعا شما کارتان سخت‌تر می‌شود. برای تست سرعت سایت می‌توانید به سراغ سایت GTMETRIX بروید. این سایت اطلاعات دقیقی از وضعیت سرعت، نقاط قوت و نقاط ضعف سایت رقیب به شما می‌دهد. علاوه‌بر این در مقاله «آموزش تست سرعت سایت با بهترین ابزارها» ابزارهای بیشتری برای تست سرعت سایت معرفی کرده‌ایم.
آنالیز سئو خارجی رقبا
آنالیز وضعیت سئو خارجی و بک لینک‌های رقبا دو مزیت دارد. اول اینکه می‌توانید متوجه شوید که در حوزه مورد نظر رقابت چقدر بالاست و شما باید چقدر برای رقابت کردن هزینه کنید؟
دوم هم اینکه با بررسی، متوجه می‌شوید رقبا کجاها بک لینک ساخته‌اند و با به دست آوردن لیست سایت‌ها، می‌توانید شما هم تعداد زیادی بک لینک در آنها بسازید.
خوشبختانه ابزارهای آنالیز بک لینک خارجی برای ما ایرانی‌ها هم کارایی دارند و می‌توانیم از آنها استفاده کنیم. طبق تجربه، پیشنهاد می‌کنم برای آنالیز بک لینک به سراغ یکی از این 3 ابزار بروید. ترتیب آنها بر اساس قدرت هر ابزار است:
- ابزار سایت Ahref
- ابزار سایت Alexa
- ابزار سایت moz
نکته: با توجه به اینکه خیلی از سایت‌های تبلیغاتی بعد از تبلیغ کردن به سایت مورد نظر لینک هم می‌دهند، ممکن است با این ابزارها تعدادی سایت را پیدا کنید که تبلیغ رقیب شما را نمایش می‌دهند.
5_ قدرت برند را آنالیز کنید
قدرت برند رقیب هم روی سئو سایتش تاثیر دارد و هم روی فروش آن. بنابراین در بخشی از این فرآیند حتما باید در مورد برند آنها اطلاعات کسب کنید. اما چطور؟
در سطح وب فارسی یک سری ابزار برای این کار وجود دارند. مثلا ابزارهای شنود شبکه‌های اجتماعی که هر زمان نام برند رقیب شما در سطح وب آورده شود، سریعا به شما اطلاع می‌دهند تا مشاهده کنید که مخاطبان در مورد او چه می‌گویند؟ همینطور ابزارهایی هستند که پای‌شان را فراتر گذاشته و حتی اگر در روزنامه‌ها و سایت‌ها هم اسمی از رقیب شما آورده شود این را به شما اطلاع می‌دهند. بنابراین می‌توانید به دنبال این ابزارها گشته و از آنها استفاده کنید. برای پیدا کردن آنها کلماتی مثل ابزار شنود شبکه‌های اجتماعی یا social listening را در گوگل جستجو کنید.
اگر هم نمی‌خواهید فعلا برای خرید اشتراک این ابزارها هزینه کنید، به‌سراغ سایت google alert بروید. در این سایت می‌توانید اسم رقبای‌تان را بنویسید تا هر زمان یک محتوا که شامل این اسم باشد در وب منتشر شد، ابزار به شما ایمیل بزند.
6_ به یک مشتری تبدیل شوید!
می‌دانم که احتمالا علاقه‌ای ندارید پول در جیب رقبا کنید. اما در هر حال برای آنالیز رقبا، باید کمی هم ولخرجی کنید. شما باید در یکی از مراحل تحلیل رقبا، به یک مشتری تبدیل شوید و با چشم مشتری به همه بخش‌های سایت نگاه کنید. همینطور باید یک یا چند محصول را به سبد خرید اضافه کنید و ببینید که مراحل خرید از سایت رقیب دارای چه نقاط ضعف و قوتی است.
علاوه بر این، باید منتظر بمانید و ببینید محصول مورد نظر در چه زمانی به دست‌تان می‌رسد. بعد از آن با کارشناسان فروش سایت رقیب تماس گرفته و ببینید که چطور شما را بعد از خرید راهنمایی می‌کنند؟ حتی اگر از آنها بخواهید محصول را پس بگیرند چه رفتاری نشان می‌دهند؟ شما باید از چشم یک مشتری همه اینها را بررسی کنید...
7_ محصول را آنالیز کنید
خب، وقتی از سایت رقیب خرید کردید، الان محصول او را در دست دارید و این مرحله‌ای است که باید اقدام به آنالیز محصول کنید. چطور؟ در مرحله نوع بسته‌بندی محصول و کیفیت آن را بررسی کنید. مثلا اگر رقیب شما به همراه کالا یک دست نوشته یا متن تشکر می‌فرستد، شما هم باید از این کار آنها الگو بگیرید.
به‌طور کلی در این شرایط باید به جزئیاتی مثل ویژگی‌های مثبت و منفی محصول دقت کنید، اما اینکه دقیقا به چه چیزی باید بیشتر اهمیت بدهید، نسبت به محصول‌تان تعیین می‌شود.
مثلا اگر محصول یک دوره آموزشی است، باید به فن بیان گوینده، مطالب آموزش و... توجه کنید. اگر یک همزن برقی است، باید به جنس دسته، فلز استفاده شده و... توجه کنید. بنابراین در این مرحله خیلی حرفی برای گفتن ندارم چون قطعا خودتان اطلاعات بیشتری در مورد محصول و بخش‌های مهمش دارید تا من.
نکته: در این مرحله چنین سوالاتی از خودتان بپرسید:
- آیا این محصول همه بخش‌های بازار را در نظر گرفته؟
- چه ویژگی اضافه‌ای می‌تواند باعث شود دیگر مخاطبان به سراغ این محصول بیایند؟
- چطور می‌توانم هزینه ساخت و فروش این محصول را پایین بیاورم تا مخاطبانی که به قیمت پایین علاقه دارند را جذب کنم؟
ساخت جدول تحلیل رقبا
وب سایت buffer در مقاله آنالیز رقبا پیشنهاد جالبی داشت که من آن را کمی گسترش داده و برای‌تان بیان می‌کنم! بعد از اینکه فرآیند آنالیز رقیب تمام شد، روی یک کاغذ، یک فایل اکسل یا... فاکتورهایی مرتبط به کسب و کارتان را مشخص کنید و به هر رقیب در آنها امتیاز بدهید. مثلا:
ما در حوزه طراحی سایت فعالیت می‌کنیم و برای کسب و کاری مثل ما، این فاکتورها بسیار مهم هستند:
- قدرت سئو داخلی،
- قدرت سئو خارجی،
- قیمت محصول،
- کیفیت محصول،
- راحتی استفاده از محصول،
- تبلیغات رقبا،
- عملکرد تیم فروش،
- عملکرد تیم پشتیبانی،
- و...
حالا به هر کدام از رقبای‌مان در این فاکتورها یک نمره بین 1 تا 10 می‌دهیم. در انتها هم نمرات خودمان را مشخص می‌کنیم. از این به بعد هم کار ما می‌شود تلاش افزایش نمرات‌مان در این فاکتورها برای پیشی گرفتن از رقیب!
همینطور اگر رقبا نقاط قوت یا ضعف خیلی خاصی داشتند که یادآوری آنها به شما کمک می‌کرد، آنها را در همین فایل یا برگه بنویسید. به این ترتیب شما یک جدول تحلیل رقبا ساختید.
بدون تحقیق نمی‌توانید پیشرفت کنید
شاید فرآیند تحلیل و آنالیز رقبا کار سخت و وقت‌گیری باشد؛ اما زمانی که نتیجه نهایی‌اش را مشاهده می‌کنید، متوجه می‌شوید که واقعا این‌همه زحمت به این نتایج می‌ارزید. پس لطفا آن را دست کم نگیرید. خیلی از کسب و کارها مدت طولانی است که پیشرفتی ندارند. این درجا زدن در نهایت باعث نابودی کسب و کار می‌شود. وقتی رقبا را آنالیز کنید همیشه یک مسیر درست برای رشد کسب و کارتان پیدا می‌شود. درنتیجه نه از رقبا عقب می‌مانید و نه درجا می‌زنید.
خب به انتهای مقاله رسیدیم. در این مقاله با هم مسیر آنالیز رقبا را به صورت کامل بررسی کردیم و با تکنیک ها و ابزارهایی برای این کار آشنا شدیم. راستی اگر شما هم ابزاری را می‌شناسید که می‌توانیم به کمک آن بخشی از سایت یا کسب و کار رقبا را آنالیز کنیم، خوشحال می‌شوم آن را در بخش نظرات بنویسید. همینطور در انتها اگر سوال و نظری دارید، در بخش نظرات آن را بنویسید یا با شماره 02163404 داخلی 2 تماس بگیرید.
دیدگاه‌ها
هادی عظیمی
سلام ضمن تشکر بابت مقاله خوب و مفیدتون
فرید فرهاد
سپاس فراوان بابت آموزش خوبتون در زمینه آنالیز رقبا
مهدی بهادرفر
سلام
ممنون 😍